Edukimi i fëmijëve sipas Islamit

Edukimi i fëmijëve është një nga përgjegjësitë më të mëdha që u është besuar prindërve në Islam. Kjo përgjegjësi nuk kufizohet vetëm në mësimin e tyre për të lexuar dhe shkruar apo në sigurimin e nevojave materiale, por përfshin formimin shpirtëror, moral dhe social të tyre. Islami e sheh fëmijën si një amanet nga Allahu, dhe prindi është përgjegjës për mënyrën se si e rrit dhe e udhëzon këtë amanet.

Profeti Muhamed (paqja qoftë mbi të) ka thënë: “Çdo fëmijë lind në natyrshmërinë (fitrah), e prindërit e tij e bëjnë hebre, të krishterë apo zjarrputist.” (Buhariu dhe Muslimi). Ky hadith tregon rëndësinë e ambientit dhe ndikimit të prindërve në edukimin e fëmijës. Prindërit janë udhëheqësit e parë në jetën e tij dhe shembulli i tyre ka ndikim të thellë.

Në Islam, edukimi i fëmijëve fillon që para lindjes së tyre. Zgjedhja e një bashkëshorti ose bashkëshorteje të mirë dhe me moral të lartë është hapi i parë drejt një familjeje të shëndetshme. Profeti Muhamed (paqja qoftë mbi të) ka këshilluar që gruaja të zgjidhet për shkak të fesë së saj: “Zgjidhe atë që ka fenë dhe do të fitosh.” (Buhariu). Një bashkëshort me vlera islame do të ndikojë drejtpërdrejt në edukimin e fëmijëve që do të rriten në atë familje.

Që në momentin e lindjes së fëmijës, Islami ka udhëzime për mënyrën se si të sillet me të. Këshillohet që në veshin e djathtë të tij të shqiptohet ezani, ndërsa në të majtin ikameti. Kjo është një formë e mbjelljes së dashurisë për Allahun që në fillim të jetës. Në ditën e shtatë të lindjes, prindërit këshillohen të bëjnë aqiqan (therrje e kurbanit) dhe t’ia presin flokët fëmijës. Emërtimi i fëmijës me emra të bukur dhe me domethënie të mirë është gjithashtu një aspekt i rëndësishëm në edukimin fillestar.

Një nga detyrat më të rëndësishme në edukimin islam të fëmijës është mësimi i dashurisë ndaj Allahut dhe Profetit të Tij. Fëmija duhet të mësohet që Allahu është Krijuesi i tij, që Ai është i Gjithëditur dhe i Mëshirshëm, dhe se çdo gjë që ndodh është me urtësinë e Tij. Dashuria për Profetin Muhamed (paqja qoftë mbi të) dhe njohja e jetës së tij përmes tregimeve të thjeshta dhe edukative ndihmon në formimin e një lidhjeje të thellë me fenë që në moshë të vogël.

Mësimi i namazit është një tjetër aspekt jetik i edukimit islam. Profeti (paqja qoftë mbi të) ka thënë: “Urdhërojini fëmijët tuaj të falin namaz kur të jenë shtatë vjeç dhe goditini ata (lehtë) për të nëse nuk e falin kur të jenë dhjetë vjeç.” (Ebu Davudi). Kjo tregon rëndësinë e disiplinës dhe të fillimit të hershëm të praktikës fetare. Por përpara se fëmija të urdhërohet për të falur, ai duhet ta kuptojë që namazi është një lidhje e drejtpërdrejtë me Zotin dhe se ka shpërblime të mëdha për atë që e ruan dhe e kryen me përkushtim.

Përveç mësimit të adhurimeve, fëmija duhet të mësohet me sjellje të mira. Islami ka theksuar vlerat si ndershmëria, mëshira, falja, respekti ndaj prindërve, fqinjëve dhe më të rriturve. Prindi duhet të jetë modeli më i mirë i këtyre sjelljeve. Fëmijët nuk mësojnë vetëm përmes fjalëve, por sidomos përmes shembullit personal. Nëse prindi është i butë, i ndershëm dhe i drejtë, edhe fëmija ka më shumë gjasa të marrë këto cilësi.

Përveç prindërve, edhe ambienti shoqëror ka rol të madh. Islami këshillon që fëmijët të rrethohen me njerëz të mirë dhe të qëndrojnë larg shoqërisë që mund t’i çojë në humbje. Nëse është e mundur, duhet ndihmuar fëmija të frekuentojë xhaminë, të marrë pjesë në kurse islame, të mësojë Kur’anin dhe të përfshihet në aktivitete që përforcojnë identitetin e tij islam.

Një tjetër aspekt shumë i rëndësishëm është edukimi i fëmijëve mbi moralin seksual dhe ruajtjen e nderit. Islami e merr këtë temë me seriozitet dhe kërkon që të vendosen kufij të qartë që në moshë të hershme. Kjo përfshin ndarjen e shtretërve, kujdesin për veshjen, dhe mësimin e sjelljes së turpshme (haya). Të rinjtë duhet të mësohen se modestia është një nga virtytet më të larta që mund të kenë.

Lutja për fëmijët është një praktikë që prindërit nuk duhet ta neglizhojnë kurrë. Në Kur’an, shumë prej profetëve janë përshkruar duke u lutur për pasardhës të mirë. Një nga lutjet e njohura është: “Zoti im! Më dhuro mua prej pasardhësve të mi të mirë.” (Suret es-Saffat, 100). Lutja e sinqertë e prindit ka një efekt të madh në jetën e fëmijës, sepse është një shenjë e dashurisë dhe e përkushtimit ndaj tij.

Islami gjithashtu i jep rëndësi disiplinës në edukim, por ajo duhet të bëhet me butësi dhe urtësi. Dhuna fizike dhe verbale nuk janë metoda të lejueshme për edukimin e fëmijëve. Profeti (paqja qoftë mbi të) ishte shembulli më i mirë i butësisë dhe durimit me fëmijët. Ai i përqafonte ata, i përshëndeste i pari, luante me ta dhe kurrë nuk i lëndonte. Ai i respektonte ndjenjat e tyre dhe u jepte rëndësi pyetjeve dhe mendimeve të tyre.

Në edukimin islam është thelbësore që të ngrihet vetëbesimi dhe ndjenja e përgjegjësisë te fëmija. Ai duhet të ndjejë se ka vlerë dhe se është pjesë e rëndësishme e familjes dhe e shoqërisë. Nëse fëmija rritet me ndjenjën e vlerësimit dhe përkrahjes, ai do të ketë më shumë gjasa të bëhet një mysliman i devotshëm dhe qytetar i dobishëm.

Në fund, edukimi i fëmijëve sipas Islamit nuk është një detyrë që përmbushet brenda një dite apo një muaji, por një udhëtim i gjatë që kërkon durim, përkushtim dhe vazhdimësi. Prindërit duhet të jenë të vetëdijshëm për këtë amanet madhështor që u është dhënë dhe të punojnë me zemër të hapur dhe me sinqeritet për ta çuar këtë amanet në vend.

Nëse fëmijët rriten me dashuri për fenë, me bindje në parimet islame, me ndjenjën e përgjegjësisë dhe me karakter të pastër, atëherë ata do të jenë jo vetëm gëzim për prindërit në këtë botë, por edhe dritë për ta në botën tjetër. Siç ka thënë Profeti (paqja qoftë mbi të): “Kur njeriu vdes, veprat e tij ndalen, përveç tre gjërave: një sadaka që vazhdon, dije prej së cilës përfitohet, dhe një fëmijë i mirë që lutet për të.” (Muslimi). Prandaj, edukimi i fëmijëve në mënyrë të drejtë është një investim për jetën e përtejme.